czwartek, 23 grudnia 2010

Ksiądz "Styczek"

Wśród kilku narodowości zamieszkujących powiat dzierżoniowski po II wojnie światowej grupę około 100 osób stanowili Ukraińcy. Jednym z nich był ksiądz Aleksy Styczek, który od 1951 roku pracował jako administrator w Piławie Dolnej, a od 1952 do 1957 roku funkcję tą pełnił w Piławie Górnej [1]. Wszyscy, którzy pamiętają księdza, znali go jako Aleksego Styczka, lecz naprawdę nazywał się Aleksander Stećków.

Urodził się 8 września 1906 roku w Oparach w pow. Drohobycz. W 1933 roku wstąpił do Grekokatolickiego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Święcenia kapłańskie przyjął w marcu 1936 roku od biskupa Josofata Kocyłowskiego. Potem był wikariuszem w Dobrzanach w pow. Gródek Jagieloński i w Rakowej w pow. Sambor.
Rok 1946 okazał się przełomowym w jego życiu. Podczas tzw. soboru lwowskiego wyraził swój sprzeciw wobec przymusowego i nielegalnego zjednoczenia Cerkwi grekokatolickiej z rosyjską Cerkwią prawosławną, za co został aresztowany przez NKWD. Po ucieczce z aresztu ukrywał się m.in. przy wydatnej pomocy proboszcza parafii rzymskokatolickiej w Rakowej. Po nielegalnym przejściu granicy występował pod przybranym nazwiskiem „Aleksander Styczek” lub „Aleksy Styczek”. W tym czasie pracował w obrządku łacińskim w parafii Zgórko w pow. Mieleckim, w szpitalu oo. Bonifratrów we Wrocławiu, następnie jako wikariusz w Miliczu, Tominie, Marcinowie i wreszcie administrator w Piławie Dolnej i w Piławie Górnej.
W latach 50. ubiegłego wieku, w ramach sprawy „Wichrzyciele”, był aktywnie rozpracowywany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego we Wrocławiu. W jednym z dokumentów z lipca 1951 r., czytamy: ”Jest zdecydowanym wrogiem Polski i Rządu Ludowego. Wyraża swój wrogi stosunek do partii politycznych. Wszelkie listy pasterskie odczytuje na kazaniach w pełnym brzmieniu. Ambonę wykorzystuje do celów propagandowych przeciwko partii”. Z innych dokumentów dowiadujemy się, że został członkiem Okręgowej Komisji Księży przy ZBOW i D oraz, że „brał czynny udział w życiu społecznym”.
Ksiądz Stećków nie powrócił nigdy do Cerkwi prawosławnej. Do 1980 roku pełnił funkcję proboszcza w Piławie Dolnej. Zmarł w 1988 roku.

PS Warto wiedzieć, że w przeciwieństwie do innych narodowości zamieszkujących powiat, ludność ukraińską objęto szczególnym nadzorem ze strony aparatu bezpieczeństwa. Paradoksalnie tylko dzięki temu możemy dziś odtworzyć życiorysy Ukraińców, których powojenne losy splotły się z ziemią dzierżoniowską. Ciąg dalszy nastąpi...

[1] Do momentu erygowania w 1957 r. parafii w Piławie Górnej tutejszy kościół podlegał parafii w Piławie Dolnej.

Literatura:
Syrnyk J., Ukraińcy w Dzierżoniowie w okresie Polski Ludowej. [w:] Dzierżoniów – wieki minione, Dzierżoniów 2009.
Fotografia pochodzi ze zbiorów p. Zbigniewa Wyrozumskiego.