We wspomnieniach byłych mieszkańców Piławy Górnej zamieszczono krótką informację, według której 5 maja 1945 roku około godziny 16.00 w pobliżu wzgórza Questenberg rozstrzelano trzech niemieckich żołnierzy [1].
Informacja ta, choć szokująca, nie była by zapewne niczym szczególnym (egzekucje odbywały się wówczas na porządku dziennym), gdyby nie skojarzenie tego faktu z pewnym znaleziskiem.
Było to latem 1975 roku podczas robót związanych z budową nitki wodociągowej i zbiornika wyrównawczego na Górze Parkowej. Podczas kopania rowu wzdłuż ulicy Szkolnej (tam wówczas mieszkałem) jeden z robotników natrafił na niemieckie hełmy. Wyrzucając je na drogę, zapytał, czy je chcę.
W tym czasie poniemieckie „skarby” były dla mnie czymś niezwykłym. Pamiętam, że dwa były mocno skorodowane i dziurawe - te zostawiłem na podwórku, a trzeci, który był w najlepszym stanie, schowałem do piwnicy. Po pewnym czasie oczyściłem go i pomalowałem.
Dziś już wiadomo, że ofiarami byli dezerterzy, których podobnie, jak tysiące innych, rozstrzelano w myśl maksymy Hitlera: Der Soldat kann sterben, der Deserteur muss sterben („Żołnierz może umrzeć, dezerter musi umrzeć”). Należy wyjaśnić, że w tym czasie stacjonowały na terenie Piławy oddziały Wehrmachtu, spośród których prawdopodobnie pochodzili skazani. Stacjonujące wojska, oprócz zaminowania piławskich mostów i linii kolejowej, miały za zadanie wzmacniać załogę pobliskiego Dzierżoniowa, ogłoszonego na początku 1945 roku miastem twierdzą ("Festung Reichenbach"). Prócz tego przechodziły tędy oddziały cofające się przed Radziecką ofensywą oraz kolumny uciekających uchodźców.
7 maja, dzień przed wkroczeniem Rosjan, niemieckie wojska opuściły Piławę pozostawiając po sobie, nie znaną dotąd, mroczną tajemnicę.
PS Szacuje się, że podczas II wojny światowej Niemcy rozstrzelali ponad 15 tysięcy dezerterów. Wydaje się to nieprawdopodobne, ale wyroki nazistowskich sądów wojskowych były w mocy aż do 2002 roku. Dopiero po tej dacie rząd Niemiec anulował je rehabilitując dyskryminowanych dotąd obywateli.
[1] Questenberg – obecnie Góra Parkowa, położona pomiędzy ul. Szkolną a Groszowiecką.
Literatura:
Czapliński M., Śląsk od pierwszej po koniec drugiej wojny światowej, [w:] Historia Śląska, red. M. Czapliński, Wrocław 2002, s. 406 – 424.
Volprecht S u. G., Gnadenfrei eine Herrnhuter Brudergemeine in Schlesien, 1994
